Amortisman Hesaplama Formu: Faydalı Ömür, Oran ve Yönteme Göre Yıllık Amortisman
Amortisman hesaplama aracımız; duran varlığın kayıtlı değeri (maliyet), faydalı ömrü (yıl) ve seçilen yönteme göre yıllık amortisman tutarı ile kalan net defter değerini anında hesaplar. Uygulamada en çok Normal (eşit tutarlı) ve Azalan Bakiyeler yöntemleri kullanılır; ihtiyaca göre kıst amortisman veya hurda değeri (varsayılan: 0) dikkate alınabilir.
Amortisman Nedir? Kısa Tanım
Amortisman, ekonomik ömrü birden fazla döneme yayılan varlıkların (makine, demirbaş, araç vb.) maliyetinin, fayda sağladığı dönemlere sistematik olarak dağıtılmasıdır. Böylece hem finansal raporlamada hem de vergi uygulamalarında giderleştirme gerçekleşir.
Temel Kavramlar
- Kayıtlı Değer (Maliyet): Varlığın alış bedeli + doğrudan maliyetler.
- Faydalı Ömür (Yıl): Varlığın ekonomik olarak fayda sağladığı tahmini süre.
- Amortisman Oranı: Yönteme göre yıllık yüzdelik dağılım (örn. Normal yöntemde 1 / faydalı ömür).
- Net Defter Değeri (NDD): Kayıtlı değer − birikmiş amortisman.
Amortisman Yöntemleri ve Formüller
1) Normal (Eşit Tutar) Yöntem
Yıllık Amortisman = (Maliyet − Hurda Değeri) ÷ Faydalı Ömür
Amortisman Oranı (%) = 100 ÷ Faydalı Ömür
2) Azalan Bakiyeler Yöntemi (Hızlandırılmış)
Yıllık Amortisman = Dönem Başı NDD × Oran
Oran (%) ≈ 2 × (100 ÷ Faydalı Ömür) (üst sınırlar ve mevzuat istisnaları dikkate alınmalıdır).
Son yıllarda kalan bakiye çoğu uygulamada normal yönteme geçilerek sıfırlanır.
3) Üretim Miktarı (Birim) Yöntemi (özet)
Birim Başına Amortisman = (Maliyet − Hurda) ÷ Toplam Tahmini Üretim
Dönem Amortismanı = Gerçekleşen Üretim × Birim Amortisman
Not: Sektöre, varlık türüne ve vergi mevzuatına göre özel oranlar/istisnalar bulunabilir. Güncel kurallar için mali müşavirinizle kontrol ediniz.
Örnek Hesaplama
- Maliyet: 120.000 TL
- Faydalı Ömür: 5 yıl
- Hurda: 0 TL (varsayım)
Normal Yöntem
Oran = 100/5 = %20 → Her yıl 24.000 TL amortisman, 5 yılda maliyet kadar gider.
Azalan Bakiyeler (yaklaşık)
| Yıl | Dönem Başı NDD | Oran | Amortisman | Dönem Sonu NDD |
|---|---|---|---|---|
| 1 | 120.000 | %40 | 48.000 | 72.000 |
| 2 | 72.000 | %40 | 28.800 | 43.200 |
| 3 | 43.200 | %40 | 17.280 | 25.920 |
| 4 | 25.920 | %40 | 10.368 | 15.552 |
| 5 | 15.552 | → Normal | 15.552 | 0 |
Not: Azalan bakiyelerde son yılda normal yönteme geçiş yapılarak kalan bakiye sıfırlanır. Oran sınırları, tavanlar ve özel sektör uygulamaları mevzuata tabidir.
